Copywriter i ghostwriter – czym się różnią?

W życiu każdego copywritera pojawia się chęć, żeby zająć się czymś poważniejszym od pisania tekstów reklamowych albo prowadzenia blogów. Niektórzy zastanawiają się nad ghostwritingiem. Kim są autorzy widmo, czym różnią się od copywriterów i czy warto obierać tę ścieżkę?

Wiele książek autobiograficznych znanych postaci ma autorów: samego celebrytę i pisarza, którego nazwisko wydrukowano mniejszym drukiem. W praktyce oznacza to, że to właśnie on przeprowadził szereg rozmów ze swoim „współautorem”, a następnie opracował materiał i… napisał jego autobiografię.

To zaledwie jeden z kilku przykładów usług ghostwritera. Dlaczego słychać o nich tak niewiele i dlaczego trudno znaleźć ghostwitera, który zrobił międzynarodową karierę? Przybliżamy tajniki tej dziedziny freelancingu.

Kim jest ghostwriter i jego klienci?

Słownikowe definicje określają ghostwritera jako tego, kto tworzy książki, artykuły, teksty, przemówienia lub prezentacje w imieniu innej osoby, która jest określana lub uważana za autora danej publikacji.

Kto korzysta z usług ghostwriterów? Są to głównie osoby publiczne, które nie dysponują wystarczającą ilością wolnego czasu do samodzielnego napisania książki. To samo dotyczy specjalistów, którzy posiadają obszerną wiedzę ze swojej dziedziny, jednak brakuje im warsztatu lub łatwości przekazywania myśli.

Copywriter i ghostwriter

Najważniejszym warunkiem pracy ghostwritera jest… pozostawanie w ukryciu i bezwzględna dyskrecja. Ze zrozumiałych względów większość osób woli uchodzić za autorów swoich biografii, opracowań naukowych, specjalistycznych tekstów na blogi czy artykułów eksperckich.

Na tym właśnie polega główna różnica między ghostwriterem a copywriterem. Ten ostatni jest w pełni rozpoznawalny i może zyskać określoną renomę. Copywriterzy zupełnie świadomie pracują nad wyrobieniem sobie marki i dbają o projekty dodawane do portfolio. Dla potencjalnych klientów ghostwriterów bardziej liczy się ich dyskrecja niż portfolio.

Oba te zawody mają jednak kilka cech wspólnych. Wymagają lekkiego pióra, nienagannego warsztatu i dostosowania stylu komunikatu do jego treści. Podobnie jak dobry copywriter, ghostwriter musi umieć naśladować styl wypowiedzi swojego bohatera, aby stworzyć wiarygodny i przekonujący tekst. Ważnym elementem obu zawodów jest także dokładny research i weryfikacja zebranych informacji.

Ghostwriter – podstawa prawna i etyka

Z prawnego punktu widzenia tekst stworzony przez ghostwritera podlega ochronie praw autorskich. Na mocy umowy zawieranej przez obie strony – a więc ghostwritera i jego zleceniodawcy – autor-widmo zwykle zrzeka się autorskich praw majątkowych. W praktyce oznacza to, że jeśli napisana przez niego książka odniesie sukces, nie może liczyć na wpływy z tantiem ani żadne inne korzyści majątkowe.

Autorskie prawa osobiste dotyczą oznaczenia autorstwa, nienaruszalności formy i treści oraz decyzji o pierwszym udostępnieniu publiczności i dalszego nadzoru. Z punktu widzenia polskiego prawa są one niezbywalne, a więc nie mogą zostać przeniesione ani sprzedane innym osobom. Ghostwriter dobrowolnie zgadza się na ich częściowe ograniczenie.

Więcej o prawach autorskich osobistych i majątkowych przeczytasz tutaj.

Czy pisanie w czyimś imieniu jest etyczne? W wielu przypadkach trudno dopatrzeć się czegoś nagannego: bohater tekstu uczestniczy w powstaniu publikacji, udziela wywiadów, prowadzi rozmowy lub dostarcza niezbędnych materiałów. Rolą ghostwritera jest uporządkowanie zebranych wiadomości i nadanie im właściwego kształtu. W wielu przypadkach wydanie książki autobiograficznej ma charakter działania kreującego wizerunek i tutaj z pomocą przychodzą talenty copywriterskie autora-widma.

Dobre i złe strony pracy ghostwritera

W przeciwieństwie do większości pisarzy, ghostwriter nie musi martwić się wynikami sprzedaży swojej książki – jego wynagrodzenie nie zależy bowiem od popularności książki.

Są jednak osoby, które do zachowania kreatywności i radości z pracy potrzebują interakcji z odbiorcami, feedbacku i uznania, jeśli ich tekst cieszy się powodzeniem. Jako ghostwriter decydujesz się na to, że twoja praca będzie podpisana innym nazwiskiem. Wszystkie komplementy, wyrazy uznania i wyróżnienia nie przypadną w udziale tobie, tylko „autorowi” twojej książki.

Ghostwriterowi trudniej jest także zbudować portfolio. W tym wypadku jesteś zdany na dobrą wolę i dobrą pamięć twojego klienta. Możesz liczyć na referencje i rekomendacje, ale raczej nie otrzymasz ich na piśmie.

Dlaczego ghostwriting jest zatem atrakcyjny? Przede wszystkim daje możliwość zetknięcia się z interesującymi ludźmi, również ekspertami w danych dziedzinach i uczeniu się od nich. Wbrew pozorom, praca ghostwritera ma też w sobie sporo artyzmu. Twoją rolą jest nie tylko spisanie wypowiedzi zleceniodawcy, ale uchwycenie tego, co jest między wierszami: charakteru, przekonań, wielu lat doświadczeń, czasem przekazu całego życia.

Jak zostać ghostwriterem?

Mało kto słyszał o ghostwriterach i niewielu zna osoby pracujące w tym zawodzie. Ogłoszenia o poszukiwaniu ghostwriterów również należą do rzadkości. Jak zatem zostać ghostwriterem i zdobyć potrzebne doświadczenie? Wiemy już, że ghostwriterzy zwykle nie chwalą się swoim portfolio ani nie ogłaszają na stronach internetowych.

Ta dziedzina freelancingu bardziej niż inne opiera się na networkingu i poleceniach od zadowolonych zleceniodawców. Co możesz zrobić, aby zyskać pierwsze zlecenie jako ghostwriter?

• Networking. Szukaj przede wszystkim polityków, biznesmenów, innowatorów, artystów – wszystkich, których życiowy dorobek jest na tyle bogaty, że mogą być zainteresowani pisaniem autobiografii. Jeśli wspomnisz odpowiedniej ilości osób o tym, że jesteś pisarzem, mogą przyznać, że sami też pracują nad książką. Niekoniecznie od pierwszego spotkania będą otwarci na propozycję współpracy czy przekazania ci pracy nad książką. Mogą jednak skorzystać z twoich usług jako korektora czy redaktora. Jeśli wykażesz się taktem, dyskrecją i wysokimi kompetencjami, masz szanse, że rozszerzą twój zakres obowiązków i polecą cię znajomym.
• Pisz różnorodnie. Specjalizujesz się w fikcji, operujesz pięknym poetyckim językiem albo doskonale czujesz się w tworzeniu rozbudowanych kryminalnych fabuł? Świetnie. Napisz dla równowagi porządny reportaż, zainwestuj czas i wysiłek w stworzenie literatury non-fiction. Skontaktuj się z lokalną gazetą i zaproponuj, że napiszesz dla nich tekst. Nie trzeba dodawać, że w grę wchodzi tylko zapłata po publikacji, prawda?
• Zadbaj o wizerunek. W tym przyda ci się blog – posłuży jako twoje portfolio w zastępstwie prac, pod którymi oficjalnie nie będziesz mógł się podpisać. Kolejnym punktem jest wycena swoich usług: na początku zaakceptuj oferowaną ci stawkę. Po napisaniu pierwszej książki, kiedy zweryfikujesz swoje możliwości, przyjdzie czas na jej renegocjowanie. Łatwiej ci będzie także określić, czy ustalać stawkę na podstawie strony czy przepracowanej godziny – wiele zależy od tego, czy klient zapewni ci pomoc researchera.
• Skorzystaj z pomocy agenta. Nie jest to jeszcze rozwiązanie popularne w Polsce, jednak możesz spróbować nawiązać współpracę z agentem. Do jego zadań będzie należało ułatwienie ci kontaktów z potencjalnymi klientami i pomoc w organizacji pracy.

Rodzaje zleceń

Można przyjąć, że istnieją cztery typy zleceń dla ghostwriterów.

• anonimowe teksty
  To na przykład teksty sprzedażowe czy informacje do klientów podpisane przez szefa działu, prezesa czy inną osobę w firmie. Mają charakter sprzedażowy lub informacyjny oraz jedną cechę wspólną: nie piszą ich ci, którzy się pod nimi podpisują.
• ich pomysł, ich słowa
  To przypadki współpracy między ghostwriterem a osobą, która ma pomysł na książkę lub wiedzę do przekazania, ale brakuje jej warsztatu, umiejętności lub czasu. Rolą autora-widma jest wysłuchanie zleceniodawcy, zarejestrowanie rozmów i nadanie kształtu wypowiedziom.
• ich idea, twoje słowa
  Może się także zdarzyć, że zajęty zleceniodawca nie będzie miał czasu na rozmowy czy przygotowanie treści do publikacji, a jedynie nakreślenie planu publikacji i zarysu treści. Wtedy rolą ghostwritera jest dotarcie do niezbędnych materiałów i przekucie luźnej koncepcji w książkę, która będzie brzmiała jak zleceniodawca.
• twoja idea, twoje słowa
  Typ zleceń, które zostawiają maksymalną swobodę i… kosztują sporo wysiłku. Ghostwriter sam musi wymyślić temat publikacji, zebrać materiały i dosłownie „przemówić” głosem swojego zleceniodawcy. Jego rola z kolei ogranicza się tylko do zaakceptowania (lub nie) finalnej wersji.
  Tym typem ghostwritingu jest także prowadzenie kont celebrytów na portalach społecznościowych.

Etapy pracy ghostwritera

1. 1. Temat
      Czasem zleceniodawca będzie miał już jakiś zarys, pomysł na książkę lub tekst, czasem stworzenie koncepcji książki będzie należało do ghostwritera. Jeśli ghostwriter występuje bardziej jako współautor, będzie odpowiadał także za stworzenie zawartości publikacji.
   2. Rozmowy i nagrania
      Ghostwriter zaczyna pracę od przeprowadzenia wywiadów i rozmów ze swoim bohaterem. Ważne jest, aby zebrać tak dużo nagrań, jak to tylko możliwe – rozmów, wypowiedzi publicznych, przemówień, wykładów.
   3. Zbieranie materiałów
      Jeśli zleceniodawca jest osobą publiczną zaangażowaną w działalność polityczną lub gospodarczą, na pewno dysponuje broszurami informacyjnymi, programami partii, statutami i innymi drukami, które stanowią cenne źródła wiadomości.
      Innym źródłem poszukiwań są archiwa prasowe i telewizyjne. Niektórzy ghostwriterzy mogą liczyć na współpracę researcherów, którzy dotrą do potrzebnych informacji i uważnie je zweryfikują.
   4. Transkrypcja audio
      Kiedy ghostwriter zgromadzi już kilka(naście) godzin wywiadów, musi je opracować i przepisać. Zwykle transkrypcja godzinnej rozmowy zabiera trzy do pięciu godzin! Niektórzy ghostwriterzy korzystają z usług maszynistek, jednak musi to być osoba godna zaufania, która rozumie poufny charakter pracy.
   5. Pisanie
      Kiedy materiał jest już zebrany, ghostwriter może przystąpić do pisania. Gotowa książka oczywiście jest przedstawia jej bohaterowi do ewentualnych poprawek – najważniejsze, aby brzmiała jak osoba, która podpisuje ją swoim nazwiskiem! Dlatego właśnie ghostwriter musi się liczyć z większą ilością zmian i poprawek, niż zwykle zgłaszają komercyjni klienci copywriterów. Inaczej niż copywriter, autor-widmo nie może dyskutować i spierać się ze zleceniodawcą. Ostatecznie to nie on jest autorem!

Początkującym ghostwriterom nie jest łatwo uczynić z tego zajęcia swoje główne źródło utrzymania. Mogą jednak wykorzystać swoje umiejętności jako copywriterzy. Nie jest to praca odpowiednia dla każdego piszącego freelancera, jednak daje możliwość i współpracy ze znanymi, ciekawymi ludźmi, i artystycznego spełnienia. Najważniejsze, to zachować dyskrecję, uzbroić się w cierpliwość przy poprawkach i… pogodzić z anonimowością.
Czy ghostwriting ma szansę sprawdzić się jako praca dla was?

Copywriter – jak nie wyjść z wprawy

Zapisz

Zapisz